Verkeersveiligheid in Nederland onder druk: cijfers, oorzaken en de koerswijziging die nu nodig is

Verkeersveiligheid is in Nederland al jaren een terugkerend thema, maar de recente cijfers laten zien dat het probleem structureel is. In 2024 kwamen 675 mensen om het leven door een verkeersongeval. Dat is iets minder dan in 2023 (684), maar over een langere periode stagneert de daling. De Verkeersveiligheidscoalitie maakt zich al langere tijd zorgen en pleit voor vergaande maatregelen en investeringen om de veiligheid in het verkeer te verbeteren en het aantal slachtoffers terug te dringen.

De Verkeersveiligheidscoalitie is een samenwerkingsverband van diverse maatschappelijke organisaties, bedrijven en kennisinstituten (zoals de ANWB, BOVAG, CBR, Verbond van Verzekeraars), die zich inzet voor een drastische vermindering van verkeersslachtoffers, met het doel van ‘Nul Verkeersdoden in 2050’. Ze pleit voor investeringen in veilige infrastructuur (vooral voor fietsers), betere handhaving en wetenschappelijk onderzoek, omdat het aantal slachtoffers al jaren hoog blijft.

Cijfers: verkeersdoden, ernstig gewonden en ongevallen (wat we wél en niet zien)

Naast het aantal verkeersdoden groeit vooral het aantal slachtoffers met ernstig letsel. SWOV schat dat er in 2024 ongeveer 7.800 ernstig verkeersgewonden waren, circa 400 meer dan in 2023. Ook vanuit de zorgketen is de impact zichtbaar. VeiligheidNL rapporteert in 2024 ongeveer 113.000 SEH-bezoeken als gevolg van verkeersongevallen; twee derde van deze slachtoffers waren fietsers. Dit laat zien dat de druk op verkeersveiligheid niet alleen zichtbaar is in sterftecijfers, maar ook in aantallen gewonden en de belasting voor zorg en revalidatie.

Bij het spreken over “verkeersongevallen” is een belangrijk nuancepunt: ongevalscijfers zijn vaak gebaseerd op politieregistraties, maar die zijn niet volledig. Een deel van de ongevallen (en soms zelfs dodelijke ongevallen) komt niet of niet volledig in registraties terug. Daarom combineren onderzoekers en beleidsmakers steeds vaker meerdere bronnen, zoals politie-, zorg- en onderzoeksschattingen, om een realistischer beeld te krijgen van omvang en trends.

Fietsers steeds vaker slachtoffer (en vaker dodelijk)

CBS-cijfers laten zien dat fietsers sinds 2022 de grootste groep verkeersdoden vormen. In 2024 overleden 246 fietsers, tegenover 220 inzittenden van een personenauto. Bij de groep omgekomen fietsers speelde de e-bike in veel gevallen een rol: minimaal 44 procent reed op een e-bike. Daarnaast blijkt dat hoofdletsel bij fietsers vaak een dominante factor is in de ernst van het letsel.

Ook in de bredere slachtoffercijfers zijn fietsers oververtegenwoordigd. Volgens de Verkeersveiligheidscoalitie vormen fietsers 36 procent van de verkeersdoden en 71 procent van de ernstig verkeersgewonden. Dat onderstreept dat maatregelen die de fietsinfrastructuur, snelheidsregimes en het gedrag van alle verkeersdeelnemers raken, een groot effect kunnen hebben op het totale aantal slachtoffers.

Waarom er volgens de Verkeersveiligheidscoalitie een koerswijziging nodig is

De Verkeersveiligheidscoalitie stelt dat verkeersveiligheid te afhankelijk is geworden van wisselende politieke prioriteiten en pleit voor structurele maatregelen richting 2050. De kern van hun boodschap: het aantal ernstig gewonden stijgt al langere tijd en de daling van verkeersdoden is de afgelopen tien jaar onvoldoende. Daarnaast vinden zij dat door het loslaten van een tussendoelstelling richting 2030 (halvering van verkeersdoden en ernstig gewonden) de focus en bestuurlijke druk vermindert.

De coalitie vraagt om vijf sporen van beleid en uitvoering die elkaar versterken.

• Passende infrastructuur en heldere wetgeving, waaronder uniformere verkeersregels, bijvoorbeeld bij rotondes binnen de bebouwde kom.
• Effectievere handhaving, met meer mogelijkheden voor gemeenten en een bredere inzet van toezichthouders.
• Structurele en voorspelbare financiering, zodat medeoverheden risicogestuurd kunnen investeren in bewezen maatregelen.
• Een stevigere aanpak van rijden onder invloed, met extra inzet op handhaving en educatie, en het opnieuw invoeren van een alcoholslot.
• Investeren in kennis en monitoring, zodat maatregelen aantoonbaar bijdragen aan minder slachtoffers.

Alles bij elkaar draait het om een combinatie van ‘systeemmaatregelen’ (infrastructuur, snelheid, handhaving, voertuigveiligheid) en gedragsbeïnvloeding, met langdurige budgetten en meetbare doelen. De cijfers van CBS en de schattingen van SWOV laten zien dat het probleem niet incidenteel is, maar structureel. Zonder koerswijziging blijft de daling van verkeersdoden kwetsbaar en groeit het aantal ernstig gewonden verder door.

Wat te doen na een verkeersongeval: 7 stappen

1. Zorg voor veiligheid. Zet jezelf en anderen uit de gevarenzone, zet alarmlichten aan en plaats een gevarendriehoek waar dat veilig kan.
2. Bel 112 bij letsel, gevaar of twijfel. Laat hulpdiensten komen bij mogelijk ernstig letsel, onduidelijke situaties of gevaarlijke locaties.
3. Leg gegevens vast. Noteer namen, kentekens, verzekeringsgegevens en contactgegevens van getuigen. Maak foto’s of video’s van voertuigen, schade, sporen en de omgeving.
4. Vul een aanrijdingsformulier in. Doe dit bij voorkeur samen ter plekke, met feiten en een duidelijke situatieschets. Discussie over schuld is niet nodig om gegevens vast te leggen.
5. Laat je medisch controleren. Laat klachten (ook lichte) vastleggen,
6. Meld het ongeval bij je verzekeraar en bewaar alle documenten zoals medische stukken, kosten en correspondentie.
7. Overweeg tijdig juridisch advies als er letsel is of discussie ontstaat over aansprakelijkheid.